86 tagoj Bielaj notoj de Mireille Grosjean por la svisa esperantistaro
Ekde la malfermo en junio 2019 mi jam pasigis kelkajn tagojn
en la skulptaĵo de Thomas Hirschhorn en Bielo antaŭ la stacidomo. Temas pri
mirindaj tagoj. Tiu skulptaĵo estas laŭ mia sento « alternativa provizora
kulturcentro », kie bolas diversaj agadoj kaj agantoj, poetoj,
deklamantoj, pentristoj, improvizantoj, fotistoj, filozofoj, infanoj, klasanoj,
muzikistoj kaj aliaj. La konstruaĵo efikas kiel vangofrapo, kiam vi eliras el
la stacidomo kaj vidas tiun helbrunan « muron » el lignaj vandoj.
Konsekvence homoj estas surprizitaj, skuataj, kiam ili decidas esplori la
diversajn ejojn, koridorojn, ĉambretojn, balkonojn kaj paviljonojn de tiu
artaĵo. Kaj revenas ĉiam la kerna demando : ĉu tio estas vere
artaĵo ?
86 jours Notes biennoises de Mireille Grosjean à
l’attention des espérantistes de Suisse
Depuis l’ouverture de l’exposition en juin 2019, j’ai déjà
passé quelques jours dans la sculpture de Thomas Hirschhorn à Bienne sur la
place de la gare. Ce furent des journées magnifiques. A mon sens, cette
sculpture est un « centre culturel alternatif et provisoire », où
sont en ébullition des actions et des acteurs, des poètes, des gens qui
déclament, des peintres, des improvisateurs, des photographes, des philosophes,
des enfants, des écoliers, des musiciens etc. La construction fait un effet de
gifle quand vous sortez de la gare et voyez ce « mur » beige fait de
parois de bois. Par conséquent, les gens sont surpris, secoués, quand ils
décident d’explorer les divers lieux, les corridors, les chambres, les balcons
et les pavillons de cette œuvre d’art. Et revient toujours la même question,
centrale : s’agit-il vraiment d’une œuvre d’art ?
Voici l'artiste:
Jen la artisto: Thomas HIRSCHHORN
Mi pasigis tie mirindajn tagojn, ĉar la vizitantoj estas
skuataj, do la diskutoj estas rektaj, kritikaj, demandoriĉaj, protestemaj. Mi
devus verki komparon inter tiu portempa medio kaj la kokoneca medio de
Unuiĝintaj Nacioj en Ĝenevo, kie mi laboris, kie ĉio iras glate kaj ĝentile…. La
laboro en Bielo kaj en Ĝenevo fakte similas unu al la alia, temas pri lobiado,
koridora agado. En Bielo la kontaktoj estas ege riĉaj. Estas por nia movado
enorma ŝanco, ke Parzival ricevis tiun paviljonon, kie li kaj aliaj
esperantistoj povas informi la publikon pri Esperanto. Mi ĉiam provas adapti
mian diron al la celpubliko, do mi foje parolas en la franca, foje en la
germana, foje en la angla, ĉiam en Eo kun Parzival, foje al junuloj, foje al
maljunuloj, foje al individuo, foje al grupo, foje pri la historio de la
lingvo, foje pri literaturo, foje pri strukturo… ĉiam alimaniere laŭ la reagoj
kaj demandoj de la diskutpartneroj. Adaptiĝo estas la kernvorto. Ne trudo same
gravas. Hieraŭ mi povis prelegi matene en la franca dum 30 minutoj en la
forumo, kaj posttagmeze same longe en la germana. Grupiĝis proks 30 personoj en
ambaŭ momentoj. Mi petis permeson fari tion ĉe Thomas Hirschhorn kaj li tuj
jesis. Tiel la publiko ricevis diversajn aspektojn de nia lingvo kaj movado. La
artisto Hirschhorn ĉeestis kaj starigis demandojn. Mi estas vespere sufiĉe
laca, ĉar la veno bezonas 1 horon kaj 45 minutojn por atingi Bielon kaj la
reveno same. Mi ne povas resti ĝis la 22-a horo bedaŭrinde. La ekspozicio
daŭras 86 tagojn, plej bone ni estu tri aŭ kvar personoj ĉiun tagon. Tio ne
okazas. Parzival regule venas, deĵoras fidele. Li parolas pri sia misio, la
monda paco. Eo estas vektoro al tio.
le pavillon de Parzival durant les premiers jours.
la paviljono de Parzival dum la unuaj tagoj.
J’ai passé là des journées magnifiques car les gens sont
secoués ; par conséquent, les discussions sont directes, critiques,
pleines de questions et de protestations. Je devrais écrire une comparaison
entre ce lieu précaire et le cocon des Nations Unies à Genève où j’ai
travaillé, et où tout se passe de manière lisse et policée… Le travail à Bienne
ou à Genève se ressemble ; en fait, il s’agit de lobbyisme, de travail de
corridor. A Bienne, les contacts sont très riches. Pour notre mouvement, il
s’agit d’une grande chance que Parzival ait reçu ce pavillon où lui et d’autres
espérantistes peuvent informer le public au sujet de l’Espéranto. J’essaie
toujours d’adapter mon discours au public-cible, donc je parle parfois en
français, parfois en allemand, ou en anglais, toujours en Espéranto avec
Parzival, parfois à des jeunes, parfois à des anciens, parfois à des individus
isolés, parfois à des groupes, parfois je parle de l’histoire de la langue,
parfois de sa littérature, parfois de sa structure… toujours autrement selon
les réactions et les questions de mes partenaires de discussion. S’adapter est
le maître mot. Ne rien imposer, ça c’est important. Hier, j’ai pu parler en
public au forum trente minutes en français et l’après-midi la même durée en
allemand. A chaque occasion, le public se composait d’environ trente personnes.
J’ai demandé la permission à Thomas Hirschhorn et il a tout de suite acquiescé.
De cette manière, le public a reçu des informations diverses sur notre langue
et notre mouvement. L’artiste était présent et a posé des questions. Je suis
assez fatiguée le soir car le trajet pour arriver à Bienne me prend 1h45 et le
retour de même. Je ne peux pas rester jusqu’à 22 heures. L’exposition dure 84
jours, l’idéal serait que nous soyons sur place trois ou quatre personnes. Mais
cela ne se produit pas. Parzival vient régulièrement et est en fonction très
fidèlement. Il parle de sa mission pour la paix dans le monde. L’Espéranto est
le vecteur qui mène à ce but.
Efika skipo zorgas pri la « domo ». Okazas
prelegoj aŭ teatrecaj eventoj en la forumo. Redaktoro produktas gazeton ĉiun
tagon ; unu numero entenis nur informojn pri Eo, laŭ la laboro de Ueli
Hänni kaj Parzival ; pliaj tekstoj kaj frazoj estis liveritaj kaj aperis.
En la « domo » estas televida registrejo, studio, kie diversaj esperantistoj
povis esti filmitaj, kiam ili prezentis ian aspekton de nia lingvo. Okazas en
la « domo » apartigado de rubaĵoj, necesejoj estas regule purigataj,oni
povas sidiĝi, manĝi kaj trinki, aŭdiĝas muziko, estas biblioteko, estas
librovendejo, estas kursejo pri la araba lingvo, estas infanvartejo. Temas pri
eta universo homa kaj simpatia, kie la kontaktoj kaj ideoj floras, eksplodas,
kolizias. Tiel la artisto Hirschhorn planis, kaj tio konkretiĝas bele.
Une équipe efficace s’occupe de la « maison ». Des
conférences et des productions de type théâtral ont lieu au forum. Un rédacteur
produit un journal quotidien. Un numéro de cette revue avait pour thème
l’Espéranto et était le fruit du travail d’Ueli Hänni et de Parzival ;
d’autres textes et phrases sur l’Espéranto ont paru également. Dans la
« maison », il y a un studio de TV où divers espérantistes ont été
filmés quand ils présentaient l’un ou l’autre aspect de notre langue. Dans la
« maison », on trie les déchets et les toilettes sont régulièrement
nettoyées. On peut s’asseoir, manger, boire, de la musique se fait entendre, il
y a une bibliothèque et une librairie, il y a des cours sur la langue arabe, il
y a une garderie pour les enfants. Il s’agit d’un petit univers humain et
sympathique où les contacts et les idées fleurissent, explosent, entrent en
collision. C’est ainsi que Thomas
Hirschhorn a planifié son œuvre, et cela se concrétise superbement.
Iom post iom mi komprenas, kiel kaj kial kaj kiom Hirschhorn
interesiĝis pri Parzival kaj faris por li spacon en tiu konstruaĵo. Hirschhorn
kaj nia artisto amiko soldato por la monda paco havas sian gvidlinion, sian
mision, kaj fidele laboras tiudirekten sen ia kompromiso. Hirschhorn volas
porti arton al la publiko kaj nenion produktas, kio irus en muzeon. La arto
estu surstrate, kie homoj estas. En la paviljono de Parzival estas verkoj,
frazoj, desegnaĵoj de Parzival kaj tradukoj al Eo de citaĵoj de la biela poeto
Robert Walser, al kiu la tuto estas dediĉita. Ĉio en la fame konata parzivala
stilo. En tia medio, kia estas la skulptaĵo de Hirschhorn, la personeco de
Parzival bonege akceptiĝas, harmonias, kongruas. Li trovas sian lokon.
La jaro 2019 restos en la historio de Esperanto en
Svislando.
Mireille Grosjean
Peu à peu je comprends pourquoi, combien et comment
Hirschhorn s’est intéressé à Parzival et a créé pour lui un espace dans cet
édifice. Hirschhorn et notre ami artiste soldat de la paix mondiale ont leur
ligne, leur mission, et y travaillent fidèlement sans aucun compromis. Hirschhorn
veut porter l’art vers le public et ne produit rien qui ira dans un musée.
L’art doit être dans la rue, là où se trouvent les gens. Dans le pavillon de
Parzival, on voit des œuvres, des phrases, des dessins de Parzival et des
traductions en Espéranto de citations du poète biennois Robert Walser, auquel l’oeuvre
est dédiée. Le tout dans le style bien connu de Parzival. Dans un endroit tel,
comme l’est la sculpture de Hirschhorn, la personnalité de Parzival est
acceptée, elle est en harmonie, elle convient. Il y trouve sa place.
L’année 2019 restera dans l’histoire de l’Espéranto en
Suisse.
Mireille Grosjean
Original en Espéranto. Traduction vers le français faite par
l’auteure.
